سطح (فقه)مرز بیرونى یا برجسته‌ترین مرز هر جسم را سطح گویند. از آن در بابهاى طهارت و صلات سخن گفته‌اند. ۱ - سطح در باب طهارت۱.۱ - بالا آوردن قبر میتمستحب است قبر به اندازه چهار انگشت باز تا یک وجب از سطح زمین بالا آورده شود و افزون بر آن مکروه است، مگر آنکه قبر بر اثر ناهموارى سطح زمین همچون شیب دار بودن، به بالا آوردن بیشتر نیاز داشته باشد، مانند اینکه در قسمت بالاى زمین، قبر به اندازه یک وجب و در قسمت پایین، بیش از یک وجب بالا آورده شود تا با قسمت بالا هم سطح گردد. البته اگر در قسمت پایینى زمین به همان یک وجب بلندى اکتفا شود، به استحباب عمل شده است. [۲]
روض الجنان ج۲، ص۸۴۵.
۱.۲ - آب کرآب کر با ملاقات نجاست، نجس نمى شود، مگر آنکه رنگ، بو یا مزه آن بر اثر نجاست تغییر کند؛ بر خلاف آب قلیل که بنابر قول مشهور با ملاقات نجاست، نجس مى‌شود. ۱.۲.۱ - سطوح آبهای متصل به همدر حکم یاد شده تفاوتى نیست میان اینکه آب کرّ یا قلیل در یک جا فراهم آمده باشد، مانند حوض، یا در چند جا و با اتصال به هم از راه جوی. در فرض دوم آیا عدم انفعال آب کر یا انفعال آب قلیل، مشروط به همسانى همه سطحها است یا نه؟ در صورت همسانى سطوح- مانند دو حوض هم سطح متصل به هم- در عدم انفعال با ملاقات نجس در صورت کرّ بودن مجموع آن، و انفعال در صورت قلیل بودن مجموع آن شکى نیست. همچنین اگر اختلاف سطوح به گونه شیب نزدیک به همسانى باشد. انفعال آب موجود و متصل در حوضها و ظروف با ملاقات نجس، هرچند مجموع به اندازه کر باشد، به برخى قدما نسبت داده شده است. در فرض فاحش بودن اختلاف سطوح، به اندازه‌اى که در عرف همسان تلقى نشوند، با رسیدن مجموع به مقدار کر، آیا آب سطح بالا به آب سطح پایین و بر عکس، تقویت مى‌شود و در نتیجه با ملاقات یکى از دو سطح با نجاست، انفعال پیدا نمى‌شود، یا پایین به بالا تقویت مى‌شود و در نتیجه با ملاقات سطح پایین با نجاست، انفعال حاصل نمى‌گردد، یا مطلقا تقویتى صورت نمى‌گیرد و ملاقات هر یک از دو سطح بالا و پایین موجب انفعال و نجاست آب مى‌گردد؟ مسئله اختلافى است. در صورتى که مجموع آبها به اندازه کرّ نباشند، بر اثر ملاقات آب یکى از دو سطح با نجاست، آب نجس مى‌شود. البته اگر آب از بالا به پایین جریان داشته باشد، با ملاقات بخش پایینى آب با نجاست، بخش بالایى قطعا نجس نمى‌شود؛ هرچند مجموع آب به اندازه کر نباشد. [۴]
مصباح الهدى ج۱، ص۹۴-۱۰۰.
[۵]
فقه الشیعة ج۱، ص۱۶۵-۱۶۶.
۱.۳ - تطهیر آب نجس با آب کردر تطهیر آب نجس با آب کر، باید سطح دو آب، یا همسان باشند و یا سطح آب کر بالاتر از سطح آب نجس باشد. بنابر این، چنانچه سطح آب کرّ پایین‌تر باشد و آب نجس از بالا بر آن ریخته شود، بخش بالایى آب نجس به صرف اتصال پایین آن به کرّ پاک نمى‌شود. [۸]
فقه الشیعة ج۲، ص۵۶.
۲ - سطح در باب صلات۲.۱ - سطح ملاقی با پیشانی محل سجدهدر محل سجده، پاک بودن سطح آن که با پیشانی تلاقى پیدا مى‌کند، کفایت مى‌نماید؛ هرچند لایه زیرین و داخلى آن نجس باشد. [۹]
العروة الوثقى ج۱، ص۱۷۱-۱۷۲.
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۴، ص۴۵۰-۴۵۱. |